ترکیب بندی در عکاسی به هنر چیدمان عناصر و المان های عکس به شکلی جذاب در یک قاب گفته می شود. کادربندی اصولی باعث افزایش جذابیت بصری عکس شده و در عین حال مفهوم عکس را برای بیننده قابل درک می کند.
ترکیب بندی در عکاسی (Composition)
Composition یکی از مهمترین فاکتور های فنی در هنر عکاسی است که رابطه مستقیم با زیبایی شناسی عکسها دارد. کمپوزیسیون نگاه ویژه عکاس و ایده ها و مفاهیم عکس را به مخاطب یا بیننده منتقل می کند. ترکیب بندی کمک می کند عکسهایی هدفمند و قابل درک برای بیننده تهیه کنید. این مطلب آموزشی با تمرکز بیشتر بر ترکیب بندی عکسهای منظره و فضای باز تهیه شده، اما قوانین و قواعد معرفی شده در تمام شاخه های عکاسی به یک شکل استفاده می شود.
ترکیب بندی در عکاسی به ظاهر موضوعی ساده و کم اهمیت بنظر می رسد. اما به واقع بخشی مهم در تولید عکسهای حرفه ای و موفق است. انتخاب ترکیب مناسب در عکاسی موضوع مبهم و پیچیده ای نیست و با رعایت یک سری قوانین تعریف شده می توان عکسهایی جذابتر ثبت کرد.
ترکیب بندی عکاسی چیست؟
کادر و ترکیب اولین نقطه تماس بیننده و یک اثر هنری مانند نقاشی و یا عکس است. ترکیب بندی تاثیر مستقیم بروی انتقال مفهوم عکس و درک بهتر بیننده دارد. انتخاب ترکیب و کادر صحیح مهمترین فاکتور خلق عکسهای حرفه ای است. کمپوزیسیون می تواند از یک سوژه به ظاهر ساده اثری هنری بسازد یا باعث ثبت عکسی ضعیف از یک سوژه یا منظره ی شگفت انگیز شود.
ذهن انسان همواره فضاهای بی نظم ها را نمی پسندد. ترکیب بندی در حقیقت هنر چیدمان عناصر و نظم بخشیدن به فضای عکس است. نظمی که ارتباط قوی بین عناصر و صحنه ایجاد کرده و حس یا مفهومی را به بیننده منتقل می کند.
بیشتر بخوانید: لحظه قطعی در عکاسی – چطور عکسهای لحظه قطعی بگیریم؟
ترکیب بندی در عکاسی با چه اهدافی انجام می شود؟
- انتقال مفهوم مورد نظر عکاس به بیننده
- روایت داستان عکس
- ایجاد تعادل بصری و ارتباط بین عناصر عکس
- ساده سازی فضای عکس برای درک بهتر بیننده
- چیدمان منظم عناصر برای ایجاد جذابیت بیشتر
کمپوزیسیون یا ترکیب بندی نقشی مهم در انتقال مفاهیم عکس دارد. ایده و تفکرات عکاس رابطه مستقیمی با انتخاب نوع چیدمان عناصر عکس دارد. ترکیب بندی نگاه ویژه عکاس است که افکار یا تخیلات خود را در قالب نحوه چیدمان عناصر و زاویه دید اختصاصی خود نشان می دهد.
• هدف اصلی ترکیب بندی موفق حفظ توازن بصری و بالا بردن بار مفهومی عکس و درک آن برای بیننده است.
فاکتور ترکیب بندی آنقدر در عکاسی قویست که می تواند راوی داستان عکس باشد. این نکته در بسیاری از ژانرهای عکاسی مهم است و باعث می شود آثاری ماندگار خلق شود. قوانین ترکیب بندی عکسها تقریبا در تمام ژانرها یکسان است اما در بعضی شاخه ها همه ی قوانین کاربرد ندارد.
بیشتر بخوانید: عکاسی فاین آرت – تعاریف و نکات مهم برای خلق عکسهای هنری
تجسم( Visualization) مولفه اصلی در ترکیب بندی عکسها
گام اول برای خلق یک عکس موفق تجسم کادر مورد نظر از صحنه پیش رو است. تجسم خلاق شاخصه عکسهای ماندگار با ترکیب بندی های قوی است. باید قبل از شروع عکاسی سوژه و عناصر اطراف را با تصویر سازی ذهنی به سرعت کنکاش کنید.
تجسم کمک می کند افکار و منظورتان را با نگاهی ویژه به بیننده منتقل کنید. در عکاسی از بعضی سوژه ها، گاهی اوقات رویدادی در حال رخ دادن است و باید سریع تصمیم بگیرید. اما گاهی فرصت کافی دارید تا شرایط، ایده ها و حتی خروجی نهایی عکس را تصویر سازی ذهنی کنید.
• تجسم، برنامه ریزِ ترکیب بندی در پشت صحنه عکاسی است.
پس دقت کنید پیش از فشردن شاتر ایده ها و احساسات خود را در مواجهه با سوژه و صحنه عکاسی به چالش بکشید. از قدرت تجسم خود استفاده کنید و با تصویر سازی ذهنی ترکیبی هدفمند و منظم را خلق کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش عکاسی پرتره – چطور عکسهای پرتره حرفه ای بگیریم؟
قوانین ترکیب بندی در عکاسی
از سالها پیش قواعدی برای رسیدن به بهترین ترکیب عکسها تعریف شده اما هیچ قانونی در ترکیب بندی عکسهای منظره الزام آور نیست. این قوانین بیشتر برای راهنمایی عکاسان تهیه شده و لزومی به رعایت همیشگی آنها نیست.
قانون یک سوم (Rule of thirds in composition)
یکی از اصلی ترین قواعد ترکیب بندی عکسها قانون یک سوم است. این قانون یکی از کاربردی ترین قواعد در تمام شاخه های عکاسی و حتی نقاشی و سینما شناخته می شود. برای استفاده از این نوع ترکیب بندی باید فضای عکس را توسط ۲ خط عمودی و ۲ خط افقی به ۹ بخش مساوی تقسیم کنید.
این خطوط را می توان ذهنی در نظر گرفته و یا با فعال کردن گزینه گرید دوربین ها استفاده کرد. این خطوط در ۴ نقطه همدیگر را قطع می کنند که به نقاط طلایی معروفند و مناسب ترین نقاط برای قرار دادن سوژه هستند. هر یک از این چهار نقطه به دلیل جذب نگاه به میزان متفاوتی دارای اهمیت هستند.
برای داشتن ترکیبی قابل قبول باید سوژه اصلی عکس را در یکی از این نقاط قرار دهید. البته لازم نیست نقطه شاخص عکس یا سوژه اصلی دقیقا بروی این نقاط قرار گیرد. گاهی اوقات کافیست سوژه را بروی یکی از خطوط تقسیم بندی قرار داده تا به ترکیبی قوی برسید.
در شکل زیر قانون یک سوم و درصد اهمیت نقاط طلایی نشان داده شده.
بیشتر بخوانید: عکاسی در ساحل – چطور از ساحل دریا عکسهای حرفه ای بگیریم؟
انتخاب نقطه مناسب سوژه به فضای عکس و اهداف شما بستگی دارد.
در هر فضا و موقعیتی عناصر متفاوتی وجود دارد. ترکیب بندی بعضی عکسها ساده و برخی پیچیده هستند. قانون یک سوم ترکیب بندی کمک می کند خطوط عمودی و افقی موجود در کادر را کاملا صاف ثبت کرده و سایر عناصر را با نظم چیدمان کنید.
از قانون نسبت یک سوم در عکسهای منظره را به دو شکل می توان استفاده کرد. اولین روش قرار دادن افق بروی خط پایین تقسیم بندی که در این شرایط ۲/۳ سهم عکس به آسمان اختصاص پیدا می کند. اما گاهی اوقات پیش زمینه جذابتر و آسمان کم اهمیت تری در موقعیت عکاسی وجود دارد. در این شرایط خط افق را بروی خط بالایی تقسیم بندی یک سوم قرار می دهیم و به این ترتیب ۲/۳ سهم عکس به بخش زمین عکس اختصاص پیدا می کند. دقت کنید لازم نیست حتما بطور کاملا دقیق افق بروی خطوط افقی قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: عکاسی مینیمال – چطور عکسهای مینیمال حرفه ای بگیریم؟
قانون نسبت طلایی (Golden Ratio in composition)
نسبت طلایی هم یکی از قوانین ترکیب بندی است که در اکثر آثار نقاشان دوره رنسانس مشهود است. نسبت طلایی از فرمولهای پیچیده ریاضی استخراج شده و به تناسبات فیبوناچی معروف است. رعایت نسبت طلایی در عکاسی نسبت به قانون یک سوم کمی پیچیده تر بنظر می رسد اما انتخاب مناسب تری برای ترکیب بندی بسیاری عکسها است.
توضیح فرمول نسبت طلایی علمی و از حوصله بسیاری دوستان عکاس خارج است. بسیاری از هنرمندان نسبت طلایی را روشی پیچیده تصور می کنند و از نسبت یک سوم استفاده می کنند.
برای ساده سازی و استفاده از این نوع ترکیب بندی کافیست منحنی نسبت طلایی (شکل پایین) را به ذهن خود بسپارید. اگر حافظه تصویری خوبی داشته باشید هنگام کادربندی می توانید این منحنی را در کادر خود تصور کرده و سوژه را در نقطه ی مناسب قرار دهید. کار سختی نیست اما با تمرین و دیدن مداوم این سبک ترکیب ها موفق عمل خواهید کرد. نسبت طلایی در عکسهای طبیعت و منظره نتایج عالی به همراه دارد و کمک می کند عکسهایی با فضای مینیمال و چشمنواز ثبت کنید.
در زمینه عکاسی منظره بیشتر بخوانید: هر آنچه از عکاسی لنداسکیپ باید بدانید (بخش اول)
قانون یک سوم بهتر است یا نسبت طلایی ؟
نسبت طلایی و نسبت یک سوم هر دو با هدف تعیین فضای مناسب برای سوژه اصلی در عکس استفاده می شود. اما وجه تمایز این دو قانون چیدمان عناصر بروی خطوط صاف و منحنی است. در ترکیب یک سوم عناصر عکس با توجه به خطوط عمودی و افقی چیدمان می شوند اما در نسبت طلایی عناصر با توجه به خطوط منحنی فیبوناچی (منحنی حلزونی) چیدمان می شود.
ترکیب بندی نسبت طلایی به نسبت یک سوم کمی پیچیده تر است که باعث می شود بیننده زمان بیشتری را به درک مفهوم و یا داستان عکس اختصاص دهد. اما معمولا ترکیب های نسبت طلایی جذاب تر و حرفه ای تر دیده می شوند.
بیشتر بخوانید: عکاسی در کویر – نکات حرفه ای برای عکاسی از کویر
تقارن در ترکیب بندی عکسها (Symmetry in composition)
ترکیب بندی متقارن را شاید بتوان از اولین سبک های چیدمان هنر شناخت. تقارن در اکثر طرح ها و نقوش سنتی اقوام و همچنین معماری ابنیه قابل مشهود است. ترکیب های قرینه برای نشان دادن قدرت استحکام و پایداری استفاده می شوند.
عکسهای متقارن از نظم و تعادل خاصی برخوردارند. تعادل در عکسهای متقارن آرامش را به بیننده القا می کند اما برای دوستداران عکسهای پویا جذاب نیست. مورد پسند بودن یا نبودن ترکیب متقارن به سوژه هم مرتبط است. عده ای عکسهای متقارن فضاهای معماری را نمی پسندند اما شیفته عکسهای منظره با ترکیب های متقارن هستند.
بیشتر بخوانید: عکاسی از بناهای تاریخی
شاید استفاده از تقارن در عکسهای پرتره و بعضی سوژه ها بدترین انتخاب باشد اما در عکاسی از بازتاب مناظر در آب بسیار جذاب و دیدنیست. نمونه های زیادی از تقارن چه در طبیعت و چه ساخته شده توسط انسان وجود دارد.
ساختار متقارن را در فضاهای معماری بسیار دیده می شود و این نوع ترکیب بهترین انتخاب برای عکاسی معماری است. برای تهیه عکس متقارن کافیست کاملا مقابل و وسط سوژه قرار بگیرید و تناسب قرارگیری سوژه را در چپ و راست و یا بالا و پایین کادر حفظ کنید.
ترکیب بندی متقاطع
یکی دیگر از الگوها برای ترکیب بندی استفاده از ترکیب متقاطع است. این شیوه به خطوط عمودی و افقی موجود در عکس اشاره دارد که همدیگر را قطع کرده و ادامه پیدا می کنند. این ترکیب بندی می توان حاصل برخورد خطوط اریب با خطوط عمودی یا افقی باشد. در ترکیب بندی متقاطع تضادی بین حرکت و سکون وجود دارد که حاصل خطوط افقی و عمودی است و گاهی باعث به چالش کشیدن ذهن بیننده می شود.
نقش خطوط در ترکیب بندی عکاسی (Leading lines in composition)
زندگی ما از خطوط مختلف عمودی، افقی، مورب و منحنی احاطه شده و هر کدام مفهوم مختص خود را دارند. اشیاء، ساختمان ها، خیابانها و طبیعت همگی از خطوط مختلف تشکیل شده اند.
خطوط در ترکیب بندی عکسها از اهمیت بالایی برخوردارند. گاهی اوقات روایتگر داستان عکس بوده و گاهی هدایتگر نگاه بیننده به سوژه و یا جزئیات است. این عنصر مهم در ترکیب بندی کمک می کند عکسهایی جذاب و پویا خلق کنید.
خطوط حرکت و پویایی را در عکسها بوجود می آورند و مسیر حرکت چشم در سطح عکس را کنترل می کنند. گاهی اوقات بطور مشهودی در عکس دیده می شوند و گاهی با کمترین حضور بیشترین تاثیر را در انتقال مفهوم به عهده دارند.
عناصر مختلف در هنر مفاهیم روانشناسی مختلفی دارند، خطوط هم از این قاعده مستثنی نیست که در ادامه بطور خلاصه به مفهوم هر کدام می پردازیم:
خطوط افقی:
خط افقی مفهوم تعادل، آرامش و سکوت را به بیننده القا می کنند.
خطوط عمودی:
این نوع خط ها محکم و قدرتمند دیده می شوند و ثبات و استحکام را نشان می دهند.
خطوط مورب:
این خطوط هدایت کننده نگاه بوده و حرکت و پویایی را نشان می دهند. لاین های مورب به شکل جالبی به عکسها عمق می دهند.
خطوط منحنی:
خطوط منحنی جذاب هستند و به آرامی حرکت چشم را به سمت خود می کشاند. این خطوط در عکسها حس آرامش را القاء می کنند.
خطوط زیگزاگ:
خط های منحنیِ، شکسته یا زیگزاگ نشان دهنده هیجان، خشم و انرژی هستند.
خطوط نازک:
لاین های نازک القاء کننده ظرافت، حساسیت و شکنندگی است.
خطوط ضخیم:
خطوط ضخیم پایداری، استحکام و قدرت را نشان می دهند.
بیشتر بخوانید: خطوط در ترکیب بندی عکس – اهمیت خطوط در ترکیب عکسها
ایجاد عمق در ترکیب بندی عکسها (Depth in composition)
بطور کلی عکسها ۲ بعدی دیده می شوند، اما با استفاده از تکنیک هایی می توان حس ۳ بعدی را به بیننده القا کرد. با اینکه استفاده از این تکنیک ها ساده است اما باید متناسب با سوژه و صحنه از آنها استفاده کرد. این تکنیک ها با ایجاد عمق در ترکیب حس ۳ بعدی بودن عکس را منتقل می کنند. عکسهایی که حس عمق دارند پویایی و هیجان خاصی در بیننده ایجاد می کنند.
تکنیک ها و روشهای مختلفی را برای ایجاد عمق در عکس می توان استفاده کرد که بسته به سوژه باید از تکنیک مناسب استفاده کرد.
در ادامه این تکنیک ها را توضیح می دهم:
استفاده از پیش زمینه (Foreground) برای ایجاد عمق در عکس:
استفاده از پیش زمینه در جلوی کادر یکی از تکنیک های ایجاد عمق در عکسها است. دقت کنید هر پیش زمینه ای نمی تواند حس ۳ بعدی و عمق در عکس ایجاد کند. این تکنیک بیشترین کاربرد را در عکاسی منظره و طبیعت دارد.
برای ایجاد عمق در عکسهای منظره خود دنبال سوژه های جذاب در پیش زمینه باشید. سوژه هایی که چشم بیننده را در یک نگاه به خود جلب کند و بعد بسمت پس زمینه هدایت کند. بهترین راه برای ایجاد عمق در عکسهای منظره در نظر گرفتن ۳ فضای پیش زمینه (Foreground)، بخش میانه (Middle ground) و پس زمینه (Background) است.
بیشتر بخوانید: عکاسی اچ دی آر – آموزش صفر تا صد عکاسی HDR
استفاده از تکنیک قاب در قاب (frame in frame) برای ایجاد عمق:
استفاده از این تکنیک کمک می کند با استفاده از عناصر پیش زمینه قابی برای سوژه اصلی در پس زمینه ایجاد کنید. این تکنیک در ژانرهای مختلف کاربرد دارد اما در عکاسی معماری، لنداسکیپ، فضاهای شهری بیشترین کاربرد را دارد.
این تکنیک با ایجاد حس سه بعدی، تصویر ذهنی حضور در مکان را به بیننده القاء می کند. با افزایش کنتراست بین قابی مثل شاخه های یک درخت در پیش زمینه و منظره ی موجود در بکگراند عمق بیشتری در عکس می توان ایجاد کرد.
استفاده از خطوط پیشرو یا هدایت کننده (Leading Lines) برای ایجاد عمق:
خطوط بخصوص خط های مورب حرکت را در کادر القاء می کنند. این عناصر چشم بیننده را جذب کرده و بسمت سوژه ای در پس زمینه هدایت می کنند. حال با دانستن این موضوع می توان از خطوط برای ایجاد عمق در عکسها استفاده کرد.
خطوطی که از پیش زمینه بصورت مورب به سمت پس زمینه ادامه داشته بهترین گزینه برای ایجاد عمق در عکسها هستند. این خطوط در ترکیب بندی به خطوط پیشرو معروف هستند. خطوط پیشرو در مناظر شهری، مناظر طبیعتی و فضاهای معماری به وفور دیده می شوند.
اصل مجاورت در ترکیب بندی
یکی از اصول ترکیب بندی که کمک می کند درک عناصر پرتعداد یک صحنه ساده تر شود استفاده از اصل مجاورت است. اصل مجاورت یعنی عناصر مرتبط در عکس را بصورت گروه بندی نشان دهیم و از پراکندگی سوژه ها که باعث گمراه شدن ذهن بیننده می شود جلوگیری کنیم. وقتی در صحنه ای با عناصر متعددی روبرو هستید که به لحاظ ساختار در ۲ گروه مختلف اما شبیه هم قرار می گیرند بهتر است طوری کادر بندی کنید تا عناصر مشابه هر گروه در کنار هم و در تمایز با گروه دیگر باشد.
اصل مجاورت در حقیقت ایجاد همنشینی عناصر مشابه در تمایز با گروهی دیگر از عناصر است. هدف از اجرا این تکنیک خلاصه سازی سوژه های مختلف اما مشابه در ۲ یا ۳ گروه است، خلاصه سازی ای که باعث می شود بیننده سریعتر و بهتر عناصر و اِلمانهای موجود در عکس را درک کند. برای درک بهتر موضوع به عکس زیر که تقریبا ۱۵ سال پیش ثبت کردم دقت کنید، زاویه و ترکیب عکس را طوری انتخاب کردم تا مجموعه شمع های نامنظم در تقابل با مجموعه صورت های افراد که نظم خاصی دارند قرار گیرد.
در این عکس انتخاب زاویه پایین تمام کاری بود که باید انجام می شد تا اصل مجاورت باعث جذابیت و درک بهتر سوژه ها شود. اما گاهی اوقات لازم است با تغییر فاصله کانونی و زوم بروی سوژه ها به ترکیب بندی مجاورت برسید.
با استفاده از این تکنیک قرار نیست عکس را تبدیل به یک پازل کنیم. صرفا سعی کنید با سازماندهی عناصر مشابه با یکدیگر ، تمرکز ایجاد کرده و مفهوم را سریعتر منتقل کنید.
نقش مثلث در ترکیب بندی عکاسی
مثلث ها یکی از اشکال هندسی هستند که به واسطه ی ساختار خاص پویایی را نشان می دهند. مثلث ها انرژیبخش هستند و همواره با هیجان، حرکت و جهت ارتباط دارند. زوایای مثلث ها به گونهای است که ناخودآگاه چشم را به سمت یک یا چند جهت هدایت میکند.
استفاده از مثلث ها کمک می کند بتوانید نگاه مخاطب را به سمت سوژه ای خاص هدایت کنید. کافیست با یک ترکیب بندی قوی مثلثی ایجاد کنید تا یک زاویه از آن بسمت سوژه مورد نظر شما باشد.
مثلث ها بخاطر تنوع اشکال در اکثر عکسها وجود دارند و خطوط مورب آنها را نمایان تر می کند. مثلث ها علاوه بر برجسته کردن سوژه، حرکت و جریان را در عکسها ایجاد می کنند. زاویه و جهت مثلث می تواند پیشرفت یا حرکت رو به عقب را در عکس القا کند. مثلا در عکس بالا که سال ۹۲ در لرستان ثبت کردم مثلث های موجود در ترکیب بندی نگاه بیننده را بسمت انتهای جاده هدایت می کند. مثلث ها ضمن هدایت نگاه بیننده جریان و حرکت را به سمت مرکز القا می کنند. نکته ای که باعث پویایی و هیجان در عکس خواهد شد.
مثلث ها توانایی ایجاد نظم در عکسها را هم دارند. این اشکال با بخش بندی عکسها به طرز شگفت آوری نظم ایجاد کرده که باعث درک بهتر بیننده می شود.
عکاسی از مناظر شهرها را یاد بگیرید: مناظر رویایی شهر در شب (بخش اول)
استفاده از نقطه دید (Point of View) برای ایجاد عمق در عکس:
اکثر مردم عکسها را از زاویه ای هم سطح چشم می گیرند که نتایج یکسانی در ترکیب بندی و عمق دارد. بیشتر اوقات انتخاب زاویه دید مناسب به عکسها عمق می دهد. البته این موضوع به نوع سوژه و صحنه عکاسی هم مربوط می شود.
عکاسی از زاویه دید پایینتر از سطح چشم از مناظری که پیش زمینه تا افق ادامه دارد گزینه مناسبی برای ایجاد عمق است. این تکنیک در عکاسی چشم انداز و فضاهای شهری هم نتایج جالبی همراه دارد.
بیشتر بخوانید: نقطه دید در عکاسی – چطور زاویه دید اختصاصی داشته باشیم؟
انتخاب لنز و دیافراگم مناسب (Lens and aperture) برای ایجاد عمق:
لنزهای واید یکی از مهمترین ابزارها برای ایجاد عمق در عکسها هستند. این لنزها با ایجاد فاصله بیشتر بین پیش زمینه و پس زمینه عمق بیشتری به عکسها می دهند. لنزهای واید خطوط همگرا را بهتر نمایان کرده و حس عمق را به بیننده القا می کنند. لنزهای واید ابزاری استراتژیک برای عکاسان منظره، فضاهای شهری و معماری است.
نکته بعدی استفاده از دیافراگم برای ایجاد عمق در عکسها است. با استفاده از دیافراگم های باز عمق میدان را کم کنید. عمق میدان کم اختلاف وضوح بین پیش زمینه و پس زمینه بوجود می آورد و حس عمق را منتقل می کند.
استفاده از سایه ها و روشنایی ها (shadow & highlights) برای ایجاد عمق:
سایه ها و هایلایت ها یکی از عوامل ایجاد عمق در عکسها هستند. این عناصر که حاصل شرایط نوری محیط، زمان عکاسی و رویدادهای طبیعت بوده و تاثیر زیادی در ایجاد عمق دارند.
یکی از بهترین مثال ها برای استفاده هوشمندانه از سایه روشن ها عکاسی از مناظر با آسمان نیمه ابری است. سایه روشن هایی که حاصل عبور نور خورشید از لابلای ابرها بروی زمین ایجاد می شود. نورها و سایه ها در ژانرهای پرتره، فضاهای معماری و شهری هم عناصری مهم برای ایجاد عمق هستند.
نقش بافت در ترکیب بندی عکاسی (Pattern in composition)
الگوهای تکرار شونده نقش موثری در ترکیب بندی عکسها و جذب نگاه بیننده دارند. بافت ها عناصر طبیعی و گاه دست ساز انسان هستند که در طبیعت و همچنین فضاهای شهری بسیار دیده می شوند.
نمای آجری یک ساختمان، سنگفرش بعضی خیابانها، پنجره های شیشه ای برج ها از مثال های بافت ها در عکاسی معماری است. برای مناظر طبیعی هم بافت های تکرار شده در کویر و یا ترک های زمین های خشک مثال های خوبی هستند.
بیشتر بخوانید: تکنیک های عکاسی – آموزش حرفه ای با شرح کامل
نقش رنگ در ترکیب بندی عکاسی (Color in composition)
رنگها از عناصر اصلی خلق عکسهای جذاب هستند و تاثیر زیادی بروی ترکیب بندی دارند. هر رنگ مفهوم خاصی را همراه دارد و نقشی مهم در انتقال ایده و اهداف عکاس دارد. رنگها عناصری بالقوه برای نمایش خلاقیت عکاس در تهیه عکسهای مینیمالیستی هستند.
کنتراست بین رنگهای گرم و سرد به وفور در طبیعت وجود دارد که باعث جذابیت بیشتر عکسها می شود. رنگهای گرم حرکت و هیجان را در عکس نشان می دهند و رنگهای سرد آرامش و لطافت را القاء می کنند.
رنگهای سبز و آبی در طبیعت به وفور دیده می شوند. آبی آسمان و رنگ سبز گیاهان و درختان از نمونه های بارز این مسئله است و دلیل اصلی آرامش در عکسهای طبیعت است.
• به مفاهیم رنگ ها دقت کنید و سعی کنید از نقاط قوت آنها برای انتقال دیدگاه و اهداف خود استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: رنگها در عکاسی – مفاهیم و کاربرد رنگها در عکاسی
تعادل در ترکیب بندی عکسها (Balance in composition)
فاکتور مهم و غیرقابل چشم پوشی در عکسها حفظ تعادل یا توازن عکس است. تعادل بصری پایداری و هماهنگی خاصی را برای عکس به ارمغان می آورد. هر عنصری در ترکیب عکس دارای وزن بصری مختص خود است. برای حفظ تعادل عکس باید سهم مناسبی برای عناصر و فضاهای عکس در نظر بگیرید.
حفظ تعادل در ترکیب بندی باعث هماهنگی بین عناصر عکس شده و احساس خوشایندی را در بیننده ایجاد می کند. تعادل میزان اهمیت عناصر مختلف عکس راه مشخص می کند. عوامل مختلفی همچون رنگ، کنتراست، بافت و سایزِ عناصر در تعادل عکسها تاثیرگذار هستند.
بیشتر بخوانید: بهترین فیلترها در عکاسی منظره
بهترین روش برای رعایت وزن بصری عکسها استفاده از تعادل نامتقارن است. باید اهمیت عناصر عکس را تعیین کرده و با توجه به این موضوع، سهم مناسبی را در فضای مناسب کادر به آن اختصاص دهید. تعادل نامتقارن چالشی برای ترکیب بندی عکاسان تازه کار است. اما این سبک عکسها جذابیت بیشتری برای بیننده دارد.
لنزهای زوم که امکان تغییر فاصله کانونی را در اختیار قرار می دهند ابزار مهمی برای انتخاب کادر مناسب و متوازن است. با استفاده از لنزهای زوم می توان عناصر اضافی کادر را در نظر نگرفت و یا سایز عناصر را کوچکتر یا بزرگتر ثبت کرد. گاهی برای ایجاد یک مفهوم در عکس باید تعادل سازی بین عناصر را نادیده بگیرید.
در این شرایط وزن بخشی از عکس از سایر نواحی بیشتر است و سوژه برای جلب توجه و انتقال مفهوم به شکل برجسته در یک طرف کادر خودنمایی می کند. این شیوه در عکسهای مستند اجتماعی و جنگ با هدف برانگیختن احساسات بیننده و انتقال حس تنش موجود در صحنه استفاده می شود.
فضای منفی در ترکیب بندی (negative space in composition)
فضایی که سوژه اصلی در عکس احاطه شده را فضای منفی و خود سوژه بعنوان فضای مثبت معرفی می شود. در واقع فضای منفی ناحیه در برگیرنده اطراف سوژه است. برای درک صحیح این موضوع به عکس پایین دقت کنید. درخت سوژه اصلی (فضای مثبت) و آسمان بعنوان فضای منفی عکس در نظر گرفته می شود.
فضای مثبت بخشی از عکس است که توجه را به خود جلب می کند. مناطقی که وزن بصری قابل توجهی دارند معمولاً فضای مثبت دارند. تعادل در عکسها رابطه مستقیمی با تناسب فضاهای منفی و مثبت دارد.
بیشتر بخوانید: آموزش جامع عکاسی آسمان شب – کهکشان و ستاره ها
عکسهایی که فضای مثبت زیادی دارند بیننده را سردرگم می کنند. اما در مقابل عکسهایی که فضای منفی مناسبی دارند احساس آرامش را به بیننده منتقل می کنند.
با استفاده از فضاهای منفی و مثبت عکس می توان مفاهیم و ایده های خود را به مخاطب انتقال داد. میزان فضای مثبت عکس بسته به سایز سوژه و فاصله کانونی لنز متفاوت است.
مفاهیم کادرهای عمودی و افقی در عکاسی
کادر عمودی:
کادر عمودی نشان دهنده قدرت، پویایی و عظمت است. سوژه های عمودی با کادر portrait هماهنگ تر هستند و با ابهت تر دیده می شوند. خطوط عمودی در این نوع کادر انرژی و حس هیجان را به بیننده منتقل می کند.
کادر افقی:
کادرهای افقی معمولا حس آرامش را به بیننده منتقل می کنند. کادر افقی مناسب فضاهای عریض است و بیشترین کاربرد را در عکاسی منظره دارد. خطوط افقی در این نوع کادر حس سکون و آرامش بیشتر به عکسها می دهد.
حالا که مطلب را بطور کامل مطالعه کردین برای درک بهتر مفاهیم پیشنهاد می کنم حتما این ویدئو را ببینید.
جهت مشاهده ویدئوی آموزش ترکیب بندی بروی تصویر کلیک کنید.
پیشنهاد مطالعه: واژه نامه جامع عکاسی (بخش اول) واژه نامه عکاسی (بخش دوم)
کلام آخر
در این مطلب اطلاعات کاملی در زمینه ترکیب بندی در عکاسی را یاد گرفتید. سعی کنید در ابتدای راه از سوژه های خلوت با عناصر کم تمرین ترکیب بندی کنید. حالا می توانید با استفاده از اطلاعات این مطلب کادربندی های جذابتری برای عکسهایتان در نظر بگیرید.
قوانین و تکنیک های ترکیب بندی کمک می کند عکسهای شما مفهوم پیدا کند. با چیدمان هوشمندان عناصر عکس می توان راوی یک پیام یا داستان برای بیننده بود.
اصول و قواعد ترکیب بندی منجر به خلق عکسهایی حرفه ای و تاثیرگذار می شود. این قواعد نباید چهارچوبی برای محصور کردن خلاقیت شما باشند. گاهی لازم است ساختار شکن باشید و ایده های خود را به شکلی منطقی و خلاقانه پیاده کنید.
تهیه و تدوین این مطلب توسط علیرضا رستگار
جناب رستگار درود فراوان
فرموده بودين سوالى اگر داشتم كامنت كنم، سوال برام باقى نمونده، فقط خواستم تشكر كنم بابت ويدئوى اينستاگرام و اين مطلب واقعا مفيد، اميدوارم باز هم بتونم مطالب مفيدى از شما ياد بگيرم. پيروز باشيد🌹🌹
سلام دوست عزیز
ممنون از لطف شما، خوشحالم مطلب براتون مفید بود. در خبرنامه از پایین سایت عضو بشین تا در جریان مطالب جدید سایت قرار بگیرین.
سلام، اول تشكر بابت اين اطلاعاتى كه در اختيارم گذاشتين، من بعد از مطالعه اين مقاله مجدد عكساى پيج اينستاگرام شما رو ديدم و متوجه شدم تو بعضى از عكسها تقريبا هيچ كدوم از قوانين ذكر شده رعايت نشده، منو راهنمايى كنيد آيا اشتباه مى كنم يا قانونى بوده كه تو اين مطلب جا افتاده. پيشاپيش ممنون كه پاسخ ميدين
سلام دوست عزیز
خوشحالم زمان گذاشتین مطلب رو مطالعه کردین و ممنون از توجه شما. در پاسخ به سوال شما باید عرض کنم قاعده دیگه ای از این مطلب جا نیفتاده، همونطور که در پایان مطلب عرض کردم قواعد ترکیب بندی صرفا راهنماهایی هستند برای انتخاب بهترین چیدمان عناصر عکس برای انتقال یک مفهوم یا زیبایی بیشتر عکس، این قوانین نباید شما رو تو چهارچوب قرار داده باشن که نتونید از خلاقیت تون استفاده کنید. من تو بعضی عکسهام بنا به شرایط و ایده هام قوانین رو رعایت نمی کنم تا بتونم منظورم رو بهتر به مخاطب برسونم.
سلام، تشكر از توضيحات كامل اين آموزش، شما كلاس آموزش عكاسى ندارين؟ آملاين يا حضورى
سلام دوست عزیز
خواهش می کنم، خیر متاسفانه فعلا فرصت برگزاری آموزش عکاسی ندارم
درود بر استاد عزيزم
تابحال مطلبى به اين كاملى از تركيب بندى نخونده بودم، من ۲ جلد كتاب در اين زمينه مطالعه كردم اما هر دو برام گنگ بودن، واقعا تشكر از وقتى كه گذاشتى. پيگير عكسهاتون تو اينستاگرام هستم.
ارادتمند سيروس
درود فراوان
ممنون از لطفت سیروس عزیز – خوشحالم از اینکه مطلب مفید بود.
داداش دمت گرم، حرفه ای هستی به مولا
درود جناب جعفری عزیز
ممنون از محبت شما (:
سلام چقدر عالی بود هر چقد می خوندم تموم نمیشد و کلی یاد گرفتم – با توجه به اطلاعاتی که در مورد ترکیب بندی عکاسی دادین می تونید منو برای انتخاب یک لنز خوب برای عکاسی تو سفر راهنمایی کنین که بتونم باهاش ترکیب بندی های مختلف بگیرم؟
سلام دوست عزیز
خوشحالم که مطلب براتون مفید بود.
خرید لنز اول از همه منوط به بودجه شما هست، اما برای عکاسی از مناظر در سفر نیاز به یک لنز واید دارین، لنزهایی مثل ۴۰-۱۷ یا ۳۵-۱۶
سعی کنید لنزی تهیه کنید که کیفیت اپتیکی خوبی داشته باشه، امکان تغییر فاصله کانونی داشته باشه(امکان زوم) و تا جای ممکن فاصله کانونی عریض داشته باشه
سلام، تو مطلب عكاسى منظره توضيح دادين عكاسى طبيعت با منظره تفاوت داره، آيا تركيب بندى اين دو شاخه هم تفاوت داره يا هر دو از همين قوائد پيروى مى كنن. سپاس كه پاسخ ميدين
سلام دوست عزیز
بله این دو ژانر تفاوت هایی با هم دارن اما قوانین در تمام ژانر های عکاسی یکسان هست و همگی از قواعد ارائه شده در این مقاله تبعیت می کنن
درود استاد من نمايشگاه و وركشاپ تون شركت كردم. خوشحالم از نزديك ملاقات تون كردم و ممنون كه بى چشم داشت اين مطالب رو در اختيار علاقمندا قرار دادين. از خدا بهترينها براتون آرزو مى كنم. 🌹
درود بر شما. باعث افتخار هست و خوشحالم مطالب براتون مفید بوده
توضيحات خوبى بود، سپاس
سپاس از توجه شما